Σανατόριο Ρόδου – Αγία Ελεούσα

Ένα ιστορικό χωριό με θλιβερή ιστορία θα βρείτε 40 περίπου χιλιόμετρα μακριά από την πόλη της Ρόδου. Ένα χωριό που συνέδεσε το όνομά του με την αρρώστια και τον θάνατο όταν το 1947 λειτούργησε λίγο πιο πέρα από την κεντρική πλατεία, το μέρος που οι Ροδίτες έτρεμαν: Το Σανατόριο της Ρόδου.

Ξεκίνησε ως ιταλική αποικία στα πρότυπα των δασικών χωριών των Ιταλικών Άλπεων γνωστή ως «Campochiaro» η οποία χτίστηκε το 1935 στους πρόποδες του βουνού του Προφήτη Ηλία, σε υψόμετρο 270 μέτρων, από τους Ιταλούς που την εποχή εκείνη είχαν το νησί στην πλήρη κυριαρχία τους. Ο Κυβερνήτη Μάριο Λάγκο, κατά τη διάρκεια της ιταλικής κατοχής ήταν ο δημιουργός του . Πρώτοι του κάτοικοι, υλοτόμοι της Βόρειας Ιταλίας –συγκεκριμένα της κοιλάδας του Φιέμε- που έφτασαν εκεί προκειμένου να δημιουργήσουν ένα μέρος ιδανικό για τους επίτιμους καλεσμένους των κατακτητών. Ο οικισμός αυτός υπήρξε πράγματι πανέμορφος. Το καταπράσινο δάσος του με τα πλατάνια και τα πεύκα που ήταν πάντα φροντισμένο και καθαρό, τα επιβλητικά του κτίρια με τα έντονα χρώματα, τις καμάρες και τα καμπυλωτά μπαλκόνια αλλά και τα ρέματα που του χαρίζουν την άγρια ομορφιά του υπήρξε κάποτε ένα από τα στολίδια της Ρόδου. Είχε τα πάντα. Αγορά, δικό του σχολείο, την πλατεία του, την εκκλησία του Αγίου Χαραλάμπους, ακόμα και φυλακές. Όλα άλλαξαν το 1947 μετά την υπογραφή της Συνθήκης Ειρήνης με την Ιταλία, στις 10 Φεβρουαρίου. Τα Δωδεκάνησα ανήκαν πλέον επίσημα στην Ελλάδα. Η Αγία Ελεούσα, όμως, παρέμεινε έρημη μετά τη λήξη του πολέμου και την αποχώρηση των Ιταλών. Τα άψογα αρχιτεκτονικά σπίτια εγκαταλείφθηκαν, τα κτίρια ρήμαξαν, το χωριό έπαψε να έχει πια ζωή. Η μόνη ανθρώπινη παρουσία υπήρχε πια στο σχολείο του χωριού. Μόνο που πλέον δεν ήταν σχολείο μα ένα «σπίτι του θανάτου». Το κτίριο, το οποίο βρισκόταν απέναντι από την εκκλησία, δεν φιλοξενούσε πια παιδιά μα άρρωστους νησιώτες και βορειοελλαδίτες οι οποίοι έφταναν εκεί ανά δεκάδες έχοντας «χτυπηθεί» από φυματίωση, το «χτικιό» -όπως το αποκαλούσαν τότε- η οποία υπήρξε μάστιγα κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα.

Το Σανατόριο στην Αγία Ελεούσα της Ρόδου συνολικά λειτούργησε 23 χρόνια, από τον Αύγουστο του 1947 έως τον Αύγουστο του 1970. Φαντάσματα σήμερα ενός παρελθόντος που είχε πόνο, θανάτους, δυστυχία. Η φυματίωση, η φθίση, το χτικιό, υπήρξε η μάστιγα για το πρώτο τουλάχιστον μισό του 20ου αιώνα. Η πείνα και οι κακουχίες την περίοδο του πολέμου ως αποτέλεσμα είχαν την αιμόπτυση, κι όταν μια οικογένεια ανακάλυπτε ότι ένας δικός της άνθρωπος ήταν φθισικός άρχιζε τον αγώνα να του βρει τα στοιχειώδη για να φάει κι ένα κρεβάτι σε Σανατόριο. Τόπο των ζωντανών νεκρών τα έλεγαν. Τα εγκαίνιά του έγιναν το 1947 από τον στρατιωτικό διοικητή Δωδεκανήσου τον αντιναύαρχο Περικλή Ιωαννίδη. Οι Ιταλοί το κυρίως κτήριο όπου λειτούργησε το Σανατόριο και βρισκόταν σε ύψωμα, το λειτουργούσαν ως σχολείο. Απέναντι από το Σανατόριο, στο άλλο άκρο της πλατείας επίσης σε ύψωμα είναι χτισμένη η εκκλησία του Αγίου Χαραλάμπους. Δεξιά κι αριστερά από την πλατεία υπάρχουν και δύο άλλα κτήρια που προστέθηκαν όταν οι ανάγκες νοσηλείας αυξήθηκαν. Η δυναμικότητα του Σανατορίου που ονομάστηκε «Βασίλισσα Φρειδερίκη» ήταν 80 κλίνες, και προβλεπόταν προσωπικό όλων των κατηγοριών 55 άτομα. Ο αριθμός αυτός ήταν 65 όταν ξεκίνησε τη λειτουργία του, αλλά έφτασε να υπερβεί τις 100. Μάλιστα κατά το 1951 δημιουργήθηκε θέμα αύξησης των κλινών και το 1952 προέκυψαν ζητήματα μεταφοράς του στην πόλη της Ρόδου .Η μεταφορά όμως ματαιώθηκε λόγω της σφοδρής αντίδρασης του Ροδιακού λαού. Η αρρώστια αυτή ήταν μεταδοτική και οι Ροδίτες φοβήθηκαν, από την άλλη οι κλιματολογικές συνθήκες στην Ελεούσα ήταν ιδανικές για τη λειτουργία Σανατορίου. Δεν μεταφέρθηκε λοιπόν αλλά επειδή οι ανάγκες σε κλίνες αυξήθηκαν δημιουργήθηκαν και τρία περίπτερα. Δίδονταν τα φάρμακα της εποχής, καλό φαί και καθαρός αέρας. Δίδονταν οδηγίες  ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες να μην εξέρχονται του Σανατορίου και να παραμένουν στους θαλάμους τους οι οποίοι είχαν διπλά τζάμια. Τίποτα δεν έλειψε από τους αρρώστους. Κάθε μέρα έπρεπε να λαμβάνει ο καθένας 3.000 με 3.500 θερμίδες, η αρρώστια αυτή απαιτούσε καλό φαί, κρέας, κι όλες τις βιταμίνες. Κατά τα πρώτα χρόνια είχαν εισαχθεί ασθενείς με σοβαρότατη μορφή φυματίωσης και κάποιοι πέθαναν λίγες μόνον ημέρες μετά την εισαγωγή τους. Δεν είχαν πλέον πνευμόνια να αναπνεύσουν. Συνολικά νοσηλεύτηκαν 1.581 ασθενείς. Το 62,5% αυτών έφεραν πολύ σοβαρή μορφή φυματίωσης. Το πρώτο έτος λειτουργίας το ποσοστό των ασθενών  που βγήκαν από το Σανατόριο ως «κλινικώς ιαθέντες» ήταν 13,42%, αλλά το 1954 το ποσοστό αυτό είχε ανεβεί στο 41,66% διότι είχε αρχίσει να εφαρμόζεται ένα νέο ισχυρό αντιφυματικό φάρμακο. Όπως βεβαιώνει στο βιβλίο του ο αείμνηστος Εμμανουήλ Κωσταρίδης κατά την εποχή της χούντας επρόκειτο να νοσηλευτεί , κρατούμενος τότε στις φυλακές, ο αείμνηστος Μίκης Θεοδωράκης, Το Ίδρυμα έλαβε εντολή από το Υπουργείο να κάνει διαμόρφωση του κατάλληλου χώρου, ωστόσο το θέμα αυτό δεν προχώρησε από το Υπουργείο.

Ακολουθούν φωτογραφίες μου και στο τέλος ένα μικρό δικό μου video της περιοχής όπως είναι σήμερα (8.2021) .

Ένα συνοπτικό video που απεικονίζει την περιοχή σήμερα ( 8/2021) .

Υ.Σ Γυρίστε το video από τις ρυθμίσεις σε HD για καλύτερη προβολή .